Messy Krajeńskie – wczoraj i dziś
30 czerwca 2020 r. na terenie Zespołu Przyrodniczo-Krajobrazowego Torfowisko „Messy” odbyło się spotkanie studyjne przedstawicieli: Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasów Państwowych Nadleśnictwa Runowo, Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Toruniu, Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Bydgoszczy, Krajeńskiego Parku Krajobrazowego, Centrum Koordynacji Projektów Środowiskowych w Warszawie, którego celem było zapoznanie się z efektami ekologicznymi przeprowadzonych prac z zakresu ochrony czynnej w ramach zadania „Renaturyzacja rzeki Orli w obrębie Zespołu przyrodniczo krajobrazowego „Torfowisko Messy” oraz renowacja urządzeń wodno melioracyjnych na użytkach zielonych”.
Zamysł wykonania prac renowacyjnych urządzeń melioracyjnych na obiekcie „Dąbie-Messy” zrodził się na początku 1999 r., a ostatecznie zadanie obejmujące renaturyzację rzeki Orli zostało zrealizowane w 2011 r. w ramach projektu „Zwiększania możliwości retencyjnych oraz przeciwdziałanie powodzi i suszy w ekosystemach leśnych na terenach nizinnych”.
Obszar Zespołu Przyrodniczo-Krajobrazowego Torfowisko „Messy” to kompleks torfowisk administracyjnie położony jest na obszarze województwa kujawsko-pomorskiego w powiecie sępoleńskim we wsi Kawle i Świdwie, gmina Sępólno Krajeńskie oraz w miejscowości Nowy Dwór, gmina Więcbork. W okresie międzywojennym na tym terenie prowadzono intensywne pozyskanie torfu dla celów gospodarczych, a krótko po wojnie teren został zmeliorowany, czego wynikiem było obniżenie poziomu wód jeziora Radońskiego (skąd bierze początek rzeka Orla) i osuszenie łąk poniżej jeziora oraz lasów. Na skutek osiadania torfu i braku konserwacji, nastąpiło zamulenie rzeki Orli.
Dalsza degradacja terenu wskutek pogarszającej się sytuacji wodno-gruntowej prowadziła do mineralizacji torfów i pogorszenia stanu zachowania siedlisk leśnych, a w szczególności brzezin bagiennych i borów bagiennych.
Podjęte działania przez Nadleśnictwo Runowo obejmowały między innymi wykonanie: rowu przerzucającego wodę ze zlewni Rowu Kawelskiego do zlewni rzeki Orli o długości 946 m, wykonanie budowli rozrządowych (piętrzących) dla wyżej wymienionego zadania, odbudowa rowów melioracji szczegółowej na użytkach zielonych o długości 8904 m.b., zagospodarowanie pasów technologicznych nad rowami szczegółowymi.
W wyniku wykonanych prac po około 10 latach funkcjonowania systemu poprawie uległo uwodnienie terenu, zwiększenie ilości dopływu wód do kompleksu łąk, zbiorowisk leśnych i torfowisk, co przyczyniło się do cofnięcia się negatywnych zjawisk osuszania obszarów podmokłych, uruchomienia procesów torfotwórczych oraz poprawy stanu zachowania siedlisk brzeziny bagiennej, boru bagiennego i łąk ekstensywnie użytkowanych na obszarze Zespołu Przyrodniczo-Krajobrazowego Torfowisko „Messy”.
Fot.: Sebastian Dąbrowski